Leziz Van Yemekleri

Besin değeri çok yüksek, lezzetli ve zengin çeşidiyle Van Mutfağı kültürümüz içersinde apayrı bir yere sahiptir. Van Mutfağında yemek yapma, yemek yeme ve beslenme kültürü karın doyurmanın ötesinde bir sanattır.

Van Mutfağında dayanışma, paylaşma ve konukseverlik kendisini her aşamada hissettirir. Van yemeklerinin yapılışı zahmetlidir; emek ister, özel malzeme ve hazırlık ister.

Van Mutfağı coğrafi, tarımsal, sosyal ve ekonomik faktörlerden etkilenerek şekil almıştır. Geleneksel ev mimarisinde mutfağa verilen önem, Kiler ve Tandır Evi ile dikkat çeker. Kiler'de; kışlık, uzun süre içersinde tüketilebilecek, az bulunan, el emeği ile yapılmış yemelik malzemelerin yanı sıra mutfak gereçleri muhafaza edilir.

Van yemeklerinden en belirgin özelliği etli olmasıdır. Ete dayalı yemek sofrada olmadığında evin büyüğü `Hanım başka yemek yok mu?' diye sorar. Bir anlamda etsiz yemeği yemekten saymaz. Tabiî ki Van'da tahıl ve sebze ve yöresel bitkilerle yapılan yemekler de sofralarda sıkça yer alır. Mutfaklarda tartı aleti kullanılmaz; göz, el ve mutfak gereçleri ile ölçüm yapılır. Yemekler ailelerin damak, aile yapısı, ekonomik yapısı ve sosyal yapısına göre değişir.

Örneğin; şimdilerde bazı mahalli Van yemeklerini aynı lezzeti vermese de kurut ezende kurut ezilmesinden elde edilen sos ile yapanların yanında biraz da uydurma olan yoğurt ile yapanlar da bulunmaktadır. Bu arada hızla geniş aileden çekirdek aileye doğru yemek yapım kültürünü orjinaline yakın şekilde modern konutlarda zevkle yapan, zaman zaman ailenin diğer fertleriyle biraraya gelerek paylaşan Vanlı aile sayısı çoktur. Bu mahalli kültürümüzün, Van mutfağının modern yaşam şartlarında da yaş Kavurma kazanı, Kevgir, Ekmek sacı, Halbir vb. mutfak gereçleri yeridir.

Mutfak; Geleneksel Van evlerinde içinde ocak bulunan, pencereleri geniş, yerde yemek yenilebilecek sini, sofra, günlük tüketilecek gıdaların saklandığı ve özelliğini koruyan yerdir.

Sofra; birbirinden lezzetli yapılan yemeklerin yerde yenildiği yerdir. Büyüklerin sofraya oturmasından sonra yemek yenilmeye başlanır. Yemek sırasında ansızın gelen misafir mutlaka yemeğe zorla da olsa oturtulur. Van'da yemek çeşidi ne olursa olsun, sofrada mutlaka otlu Van peyniri bulunur. Yemek yenildikten sonra sofradan bir iki lokma peynir yenilerek kalkılır. Bu yenilen yemeğin ağızda kalan etkisini hafifletmek ve içilecek çay öncesi alt yapı amacına yöneliktir.

Van Mutfağındaki araç gereçlerden bazıları da şunlardır: Dibek taşı, el değirmeni, kurut ezen, havan, ekmek tahtası, et taşı, et tokmağı, elcek, nemektan, kindirek vb. Tabiî ki Van Mutfağından bahsederken Van'da ev dışındaki Kahvaltı Salonları ve Kebapçılardan söz etmeden geçmek olmaz. Kahvaltı salonları Türkiye'de tamamen Van'a özgü doğal kahvaltılık ürünlerin sabahın erken saatlerinde çok temiz şartlarda sunan Van'ın ara sokaklarına dağılmış geçmişi uzun yıllara dayanan iş yerleridir.

Bugün Van'da 50'nin üzerinde kahvaltı salonu bulunmaktadır. Kahvaltı salonları gün ışığı ile kapılarını açar, gün batımıyla kapar. Çorba, pastane ürünleri kesinlikle satılmaz. Yaz aylarında sokaklarda Van'da kahvaltı yapmak bir keyiftir. Ayrıca Van'a has lezzet içersinde kebapçı iş yerleri de Van Kebabı yaparlar. Van kebabııiın özelliği koyun etinden yapılmasıdır.

Van yemekleri; çorbalar, kahvaltılıklar, tatlılar, pilavlar, hamura dayalı yemekler, sebze yemekleri, et yemekleri, tahıl yemekleri, köfteler başlıkları altında toplanır.